Alimlər ahtapotların cinsini təyin edən xromosomu aşkar ediblər. 480 milyon il əvvələ aid olan bu mexanizm bilinən ən qədim cinsi təyin sistemlərindən biri ola bilər.
Gununsesi.info xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, əksər məməlilərdə cinsiyyət X və Y xromosomları tərəfindən müəyyən edilsə də, bəzi canlılar üçün bu fərqli işləyir. Dəniz tısbağalarında cinsiyyətin müəyyən edilməsində temperatur, bəzi balıqlarda isə xüsusi genlər rol oynayır. Ancaq bu prosesin ahtapotlarda necə işlədiyi indiyədək məlum deyildi.
Oreqon Universitetinin alimləri Kaliforniyalı dişi iki xallı ahtapotun DNT-sini araşdırarkən, genetik materialın yalnız yarısına malik bir xromosom müəyyən ediblər. Məlum olub ki, bu xromosom əvvəllər araşdırılan erkək ahtapotlarda yoxdur.
Tədqiqata rəhbərlik edən alimlərdən biri Gabby Coffing, “Bu xromosomun ardıcıllıq məlumatlarının yalnız yarısını daşıması onun tək bir nüsxəyə sahib olduğunu göstərir” dedi. “Bu, məni düşündürdü ki, bu, cinsi xromosom olmalıdır” dedi.
Tədqiqata rəhbərlik edən alimlərdən biri Gabby Coffing, “Bu xromosomun ardıcıllıq məlumatlarının yalnız yarısını daşıması onun tək bir nüsxəyə sahib olduğunu göstərir” dedi.
Ahtapotların cinsinin xromosomlar tərəfindən təyin olunduğu aydın olsa da, sistemin tam olaraq necə işlədiyi hələ məlum deyil. İnsanlarda kişilər XY xromosomlarını, qadınlar isə XX xromosomlarını daşıyır; Bəzi quşlarda və kəpənəklərdə ZZ kişiləri, ZW isə dişiləri təmsil edir.
Elm adamları ahtapotların da ZZ-ZW sisteminə malik ola biləcəyini düşünürlər. Ancaq W xromosomu bu günə qədər kəşf edilməmişdir. Tədqiqatçılar dişi ahtapotların yalnız bir cinsi xromosom daşımasının mümkün olduğunu düşünürlər.
Bu kəşf təkcə ahtapotların biologiyasını anlamağa kömək etmir, həm də cinsiyyətin necə təkamül etdiyinə dair mühüm ipuçları verir. Gələcək tədqiqatlar bu sistemin tam olaraq necə işlədiyini aşkar etməyi hədəfləyir.
Orxan Saffari
