“Avropa Şurasının çirkli pulların yuyulmasına qarşı mübarizə orqanı olan Çirkli Pulların Yuyulmasına və Terrorizmin Maliyyələşdirilməsinə qarşı Mübarizə Tədbirlərinin Qiymətləndirilməsi üzrə Ekspertlər Komitəsi (MONEYVAL) bu gün dərc olunan yeni hesabatında Azərbaycan hakimiyyətini çirkli pulların yuyulması (PL), terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi (TF) və yayılmasının maliyyələşdirilməsi ilə mübarizədə profilaktik tədbirləri və nəzarəti daha da gücləndirməyə çağırır.
Avropa Şurasından Gununsesi.info-nun electron poçtuna daxil olan məlumatda qeyd edilir ki, hesabat ölkənin Maliyyə Fəaliyyəti üzrə İşçi Qrupu (FATF) tərəfindən müəyyən edilmiş standartlara uyğunluq səviyyəsinin hərtərəfli qiymətləndirilməsini təqdim edir.
MONEYVAL-ın Azərbaycanı sonuncu qiymətləndirdiyi 2014-cü ildən bəri ölkə çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə (PL/TMM) qarşı mübarizə üçün hüquqi və institusional bazanın gücləndirilməsi üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirib və PL/TMM-nin effektiv sisteminin elementlərini tətbiq etməyə başlayıb.
MONEYVAL qeyd edir ki, Azərbaycan terrorizmin maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizədə mühüm effektivlik səviyyəsinə nail olub və hakimiyyət orqanları terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi cinayətlərini uğurla araşdırmaq qabiliyyətini nümayiş etdiriblər (hesabat dövründə yeddi məhkumluq olub). Eyni şəkildə, beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsində Azərbaycan əhəmiyyətli dərəcədə effektivliyə nail olub və hakimiyyətin konstruktiv yardım göstərmək və axtarmaq bacarığına görə yüksək qiymətləndirilib. MONEYVAL-ın Azərbaycan üzrə qiymətləndirmə hesabatında qeyd olunur ki, ölkə PL/TF riskləri barədə kifayət qədər anlayış nümayiş etdirir.
Hesabatda deyilir ki, çirkli pulların yuyulmasını effektiv şəkildə araşdırmaq və mühakimə etmək üçün böyük təkmilləşdirmələrə ehtiyac var. “Hüquq-mühafizə orqanları maliyyə kəşfiyyatı və digər məlumatlara çıxışa malikdirlər ki, onlar müəyyən dərəcədə sübutlar yaratmaq və çirkli pulların yuyulması, terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi və əsas cinayətlərdən əldə edilən gəlirləri izləmək üçün istifadə edirlər. Bununla belə, müvafiq orqanlar əməliyyat səviyyəsində daxili əməkdaşlığın artırılmasından faydalanacaqlar”, – deyə hesabtda bildirilir.
Qeyd edilib ki, istintaq və cinayət təqiblərində daha çox ardıcıllığı təmin etmək üçün əlavə tədbirlər tələb olunur: “Yüksək riskli cinayətlərlə bağlı bəzi çirkli pulların yuyulması halları araşdırılıb və məhkəməyə verilib, lakin nəticələr ölkənin risk profilinə tam uyğun gəlmir. Hüquqi şəxslərə qarşı cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılması ilə bağlı işlərin əksəriyyəti hələ də aparılmayıb.
Azərbaycan öz siyasət məqsədlərindən biri kimi müsadirəni həyata keçirir. Bəzi təqdirəlayiq miqdarda cinayət yolu ilə əldə edilmiş gəlirlər müsadirə olunsa da, ölkə pul gətirən cinayətlər də daxil olmaqla, sistematik olaraq bütün pul gətirən cinayətlər üzrə paralel maliyyə araşdırmaları aparmaqla aktivləri izləmək üçün daha çox iş görməlidir”.
MONEYVAL hesab edir ki, Azərbaycan həm TF, həm də silahların yayılmasının maliyyələşdirilməsi ilə bağlı məqsədyönlü maliyyə sanksiyalarının dərhal tətbiqi üçün güclü hüquqi baza yaradıb.
Maliyyə institutlarına və bəzi qeyri-maliyyə bizneslərinə və peşələrinə nəzarətlə bağlı MONEYVAL əsaslı təkmilləşdirmələrə çağırır. Maliyyə institutlarının qərar qəbul etmə prosesinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə biləcək şəxslər üzərində müəyyən nəzarət olsa da, bu, benefisiar sahibləri və cinayətkarlarla potensial əlaqələri əhatə etmir. Nəzarətçilər risk haqqında müxtəlif anlayışlara malikdirlər, ona görə də nəzarətə riskə əsaslanan yanaşma gücləndirilməlidir. Həmçinin PL/TMM sahəsində peşəkar öhdəliklərin pozulmasına görə hüquq-mühafizə praktikasını və sanksiyaları gücləndirmək lazımdır.
MONEYVAL etiraf edir ki, Azərbaycan hüquqi şəxslərdən sui-istifadə hallarının qarşısını almaq üçün mühüm addımlar atıb, lakin hüquqi şəxslərin şəffaflığının təmin edilməsi üçün daha fəal tədbirlər tələb olunur. Hesabat verən qurumlar siyasi təsirə məruz qalmış şəxslər və benefisiar sahiblər üçün müvafiq identifikasiya və yoxlama tədbirləri həyata keçirməlidir.
Sonrakı prosedurlara uyğun olaraq, Azərbaycan 2025-ci ilin dekabr ayında PL/TMM tədbirlərinin həyata keçirilməsinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində əldə edilmiş tərəqqi barədə MONEYVAL-a hesabat təqdim edəcək.
Afət Abbasova
Gununsesi.info
