Tetçerdən, Bhuttodan, Akinodan, Çillərdən sonra Merkel, Mey, Klinton və Akşənər qabağa verilir…
Böyük Britaniyanın sabiq baş naziri Devid Kemeronun istefasından sonra onun yerini seçkilərdə 199 səslə tutan, Mühafizəkarlar Partiyasının lideri, sabiq daxili işlər naziri Tereza Mey rəsmən Böyük Britaniyanın yeni Baş naziri təyin edilib. Artıq bununla əlaqədar Böyük Britaniyanın kraliçası II Yelizaveta fərman da imzalayıb. II Yelizaveta T.Meyə yeni hökuməti formalaşdırmağı tapşırıb. Gözlənilir ki, artıq bu axşam yeni nazirlərin adları da bəlli olacaq. Qeyd edək ki, Tereza Mey II Yelizavetanın krallığı dövründə sayca 13-cü Baş naziridir. O bunlar arasında Marqaret Tetçerdən sonra ikinci yerdədir. T.Meyin hegemon dövlətlərdən birinin baş naziri postuna sahib olmasını dünya siyasətçiləri birmənalı qarşılamayıb. Onların əksəriyyəti hesab edir ki, dünyada müharibələrin, böhran və xaosun tüğyan etdiyi bir dövrdə güclü dövlətlərin rəhbərliyinə qadınların gəlməsi ötən əsrin sonuncu 10 illiklərində olduğu kimi, prorseslərin yumşalmasına xidmət edəcək. Politoloqlar hazırda qadınların rəhbərlik etdiyi ölkələrin yürütdüyü siyasəti sələfi olduqları lider qadınların – Marqaret Tetçer, Bənazir Bhutto, Tansu Çillər, Karason Akinonun fəaliyyəti dövrüylə müqaisə edib bildirirlər ki, hazırda Angela Merkel, Tereza Mey və ABŞ-ın prezident seçkilərində iddialı namizəd Hillari Klintonun (həmçinin, Türkiyədə Meral Akşənərin önə çıxarılması) dövlətin başına gətirilməsi dünyada sülhün və dincliyin bərqərar olmasına xidmət göstərəcək. Belə ki, Böyük Britaniyada Baş nazir postu uğrunda iki qadın nazirin mübarizəsi də təqdirəlayiq hesab edilir. Onu da qeyd edək ki, Tereza Meyin Baş nazir postu uğrundakı qələbəsi Azərbaycan politoloqları tərəfindən müsbət qarşılanıb.
“Qadın siyasətçinin qabağa keçməsinə sevinmək lazımdır, çünki onlar həmişə sülhün, humanizmin, stabiliyin tərəfdarıdır”
Bununla bağlı Gununsesi.info-ya danışan Milli Məclisin (MM)Təhlükəsizlik və müdafiə komitəsinin sədr müavini Aydın Mirzəzadə deyir ki, əslində, dünyada ədalətin bərpa olunması prosesi gedir: “Yəni, qadınlar cəmiyyətin yarı hissəsini təşkil etsələr də, çox təəssüf ki‚ idarəetmədə onların potensalından az istifadə edilirdi. Dünyada ikiyüzədək müstəqil dövlət var. Bunların heç on faizinin rəhbəri qadın deyil. Ona görə də hesab edirəm ki, hər hansı bir qadının vəzifəyə gəlməsi normal bir prosesdir.Digər tərəfdən bu bir tendensiya deyil, sadəcə, hər bir ölkədə cəmiyyətin içində gedən proseslərdir ki, bu da mühüm postlara layiqli insanı qabağa verir. Bu baxımdan, Böyük Birtaniyanın yeni Baş nazirinin qadın seçilməsi orada ölkəyə rəhbərlik edəcək potensial insanların kifayət qədər çox olduğunu göstərir. Tereza Mey dövlət idarəetməsində təcrübəli insandır, nüfuzlu Universitet bitirib. Cəmiyyətdə böyük nüfuza malikdir.Ümüd edirəm ki‚onun rəhbərliyi dövründə Böyük Britanıyanın problemlərli məsələlərini həll edə biləcək.Digər tərəfdən isə hansısa bir ölkədə qadın siyasətçinin qabağa keçməsinə də sevinmək lazımdır.Qadınlar həmişə sülhün, humanizmin, stabiliyin tərəfdarıdırlar. Qadınların təbiətdən gələn bu xususiyyəti, şübhəsiz, onların siyasətində də özünü göstərəcək”.
“Dünya tarixində iz qoymuş əksər görkəmli qadın syasətçilərin tərcümeyi-halınına nəzər salsaq, onların fəaliyyətiylə tanış olsaq, görərik ki, onlar bəşəriyyətdə daha çox sərt siyasətlə- “Dəmir ledi” imiciylə iz buraxıblar”
Sabiq millət vəkili Gültəkin Hacıbəyli öz növbəsində hesab edir ki, qadınların hakimiyyətə gəlməsi təkcə baş verən qlobal proseslərin yumşaldılması məqsədi daşımır. “Mən belə düşünmürəm. Çünki dünya tarixində iz qoymuş əksər görkəmli qadın syasətçilərin tərcümeyi-halınına nəzər salsaq, onların fəaliyyətiylə tanış olsaq, görərik ki, onlar bəşəriyyətdə daha çox sərt siyasətlə- “Dəmir ledi” imiciylə iz buraxıblar. Bunu Böyük Britaniyanın sabiq baş naziri Marqaret Tetçer haqqında da demək olar. O, dünya tarixində SSRİ-nin çökdürülməsində müstəsna rol oynayan xanim lider kimi qalıb. Eyni zamanda, Pakistanın baş naziri mərhum Bənazir Bhutto haqqında da bunu demək olar. Onun ölkəsinə qayıtmasını əngəlləmək üçün “Taliban”, “Əl-Qaidə” kimi qorxunc terror təşkilatları çox xəbərdarlıqlar etsələr də, fikir vermədi. 2007-ci ildə ölkəsinə qayıdığı gün ona qarşı böyük terror hadisəsi törədildi. Həmin terror aktında 130 nəfər həyatını itirsə də, Bənazir Bhutto ona qarşı yenidən terror aktlarının törədiləcəyini bilsə də, yenə də öz dəmir iradəsini ortaya qoydu və ölkəsini tərk etmədi. Hətta, öləcəyini gözə alaraq, mübarizəsini davam etdirəcəyini də bəyan etdi. İki ay sonra isə dekabırın 27-də növbəti sui-qəsdlə ödürüldü”- deyən G.Hacibəyli bildirir ki, bu baxımdan, qadınların siyasəti yumşaltmaq üçün hakimiyyət gəlməsi fikri ilə razı deyil. “Sadəcə, qeyd etmək istəyirəm ki, qadınlar cəmiyyətin 50 faizidir və nə xoş ki, Qərb ölkələrində qadının da cəmiyyətin bərabərhüquqlu bir üzvü olduğunu dərk ediblər. Qadına sadəcə, qadın olduğu üçün yox, ilk növbədə insan, vətəndaş olduğu üçün dəyər veriblər. Bu baxımdan,“qadınlar hakimiyyətə siyasəti yumşaltmaq” üçün gəlir fikri ilə razı deyiləm. Siyasətdə qadın-kişi ayrıseçkliliyi tam şəkildə olmasa da, bu faktor əhəmiyyətli dərəcədə aradan qaldırılıb. Tarix də sübut edir ki, qadınların mövqe qazandığı ölkələr çox gözəl inkişaf edir. ABŞ bu istiqamətdə əvvəldən planlı addım atırdı. Ötən seçkilərdə ABŞ tarixində ilk qaradərili prezidentini seçdi. Bununla da, ABŞ steoretipləri qırdı və bütün düyaya isbatladı ki, Amerikanı qaradərili insan idarə edə bilər. Aydındır ki, növbəti mərhələdə ABŞ qadın prezidentlərlə bağlı stereotipləri də qırmalıydı. Hillari Klintonun da tarixdə ilk dəfə olaraq, ABŞ prezidentliyinə bu qədər yaxınlaşması ABŞ cəmiyyətinin bu tabunu ortadan qaldırmasına, qadın prezidenti qəbul etməsinə hazır olduğunun göstəricisidir. Özü də hiss olunur ki, əslində, Respublikaçılar Partiyası Donald Trampın namizədliyini irəli sürməklə hətta, özləri belə, xanım Klintonun prezident seçilməsinə dəstək verdilər. Əslində,bu utancverici haldır ki, dünya əhalisinin yarıdan çoxunun qadın olmasına baxmayaraq, bu ölkələrin böyük əksəriyyətini- 95 %-dən artığını kişilər idarə edir. Qadınlar orada söz sahibi deyillər”- deyə, o, bildirib.
Tereza Meyin Böyük Britaniyada Baş nazir kimi fəaliyyət başlamasna gəlincə isə G.Hacıbəyli bu istiqamətdə əvvəldən addımlar atılıdığını deyib. “Bu prosesə hazırlıqda vardı. Böyük Britaniyada Nazirlər Kabinetində, görün, nə qədər qadın var. Yaxud Hilari Klinton bəyan edib ki, seçilərəmsə, kabinetim ABŞ-a bənzəyəcək-kabinetimin tən yarısı qadınlardan ibarət olacaq. Təbii ki, bu baxımdan, kifayət qədər qadının təmsil olunduğu Britaniya Nazirlər Kabinetində özünün peşəkarlığı, işgüzarlığı ilə diqqət çəkmiş, müxtəlif nazir postlarında çalışmış, öncə əmək, qadın və kişi bərabərliyi, sonra isə daxili işlər naziri olmuş Tereza Meyin də namizədliyi irəli sürüldü. Düşünürəm ki, bu addım bütövlükdə Böyük Britaniya siyasətinin xeyrinə olacaq. Marqaret Tetçerin ənənəsini nəzərə alsaq, görərik ki, o, Böyük Britaniyada ən uğurlu Baş nazirlərdən biri olub. Həmçinin, öz ölkəsinin nüfüzünu çox yüksəkliklərə qaldırıb. Hesab edirəm ki, Tereza Mey də bu xətti davam etdirəcək. Eyni sözləri Hillari Klinton haqqında da söyləmək olar. O, çox güclü siyasətçidir və tezliklə ABŞ tarixinin ən parlaq prezidentlərindən biri olacaq. Onun istər siyasi təcrübəsi, istərsə də qətiyyəti bunu deməyə imkan verir. Qeyd edim ki, xanim Klintonun da kifayət qədər sərt xəttin tərəfdarı olacağı bəllidir. Yəni, onun ABŞ-ın NATO Qüvvələrinin keçmiş rəhbərini vitse-prezident postuna namizədliyini irəli sürməsi, ənənəvi olaraq, həyat yoldaşı Bill Klinton və demokratlar kimi daxili siyasət məsələlərinə önəm verdiyi kimi, xarici siyasətdə də ortaya çox sərt mövqe qoyacağını göstərir. Bu gün dünyada çox gözəl bir nümunə var. Tam məsuliyyətlə demək olar ki, son dönəm dünya siyasətində özünün liderlik xüsüsusiyyəti ilə seçilən ölkə lideri Angela Merkeldir. Bu gün Almaniya Avropa Birliyinin lideridir. Bu gün Merkel bu Birliyin çətiri altında onu monolit təşkilata çevirməyi bacarıb. Məsələn, Rusiyanın böyük çabalarına baxmayaraq, məhz, Angela Merkelin böyük siyasətçi fəhmi, iradəsi, Avropa Birliyinə dəstəyi nəticəsində Yunanıstanı böhrandan çıxarmaq mümkün oldu. Avropa Birliyində mövcud olan digər problemləri həll etdi. Məhz, buna görə də, Rusiya prezidenti bütün gücünü Angela Merkelə qarşı səfərbər edir. Angela Merkel dünya siyasətçilərinə örnək ola biləcək miqrasiya siyasətinə münasibətiylə nə qədər böyük siyasətçi və siyasi dünyagörüşünün nə qədər geniş, əhatəli olduğunu sübut etdi. Rusiya onu, məhz,bu faktora görə, vurmağa cəhd edir.Bu da təbii ki, bir tərəfdən Rusiya tərəfin kiçikliyinin, digər tərəfdən isə Angela Merkelin siyasətçi kimi böyüklüyünün göstəricisidir. Bu baxımdan hesab edirəm ki, qadınların aparıcı ölkələrin sükanı arxasına keçməsi həm bu ölkələrin xalqlarınını mənafelərinə xidmət edir, həm də bütün dünyanın daha saglam, demokratik, ədalətli və firavan məkana çecrilməsinə böyük töhfələrini verəcək”-deyə, o, fikrini əsaslandırıb.
“Kişilər siyasəti başlayır, dünyanı çalxalayırlar, amma görəndə ki, aləm qarışıb, o zaman prosesləri yumşaltmaq və nizamlamaq üçün açarı qadınlara verirlər”
Politoloq Hikmət Hacızadə isə məsələyə bir az xarizmatik yanaşıb. O, belə hesab edir ki, qadınları dünyanın güclü dövlətlərinə rəhbərlik etməsi zaman-zaman siyasətdə baş verib: “Belə dalğalar hər zaman gedir. Kişilər siyasəti başlayır, dünyanı çalxalayırlar, amma görəndə ki, aləm qarışıb, o zaman prosesləri yumşaltmaq və nizamlamaq üçün açarı qadınlara verirlər. Kişilər artıq bu dünyanı idarə etməyi bacarmırlar. Bunu da dünyada baş verən hadisələr təsdiqləyir. Yəni, meydana elə suallar çıxır ki, bunu ancaq qadınlar həll edə bilir. Ona görə də, qadınları qabağa verirlər. Lakin sonra elə problemlər yaranır ki, bunu da qadınlar bacarmır. Ona görə də qadınların zaman-zaman ölkə rəhbərliyinə gətirilməsi vacibdir”- deyə, politoloq bildirib.
Gülnaz Qənbərli
Gununsesi.info
