Qadınların səyahət etməməli olduğu ölkələrin siyahısı hazırlanıb.
Gununsesi.info xəbər verir ki, bu barədə “The Blogger” nəşri yazıb.
Bildirilir ki, ən təhlükəli ərazilər arasında qanunların hələ də qadın hüquqlarını qorumadığı, mədəni və sosial normaların gender bərabərsizliyini təbliğ etdiyi, zorakılığın norma hesab edildiyi ölkələr var.
Qadınların üzləşdiyi təhlükələr Yaxın Şərqdən tutmuş tropik Karib hövzəsinə qədər yerləşdikləri yerdən asılı olaraq dəyişir. Bəzi ölkələrdə məişətdə cinsi zorakılığın yüksək nisbətləri olduğu halda, digərlərində geniş yayılmış cinsiyyətçilik və misoginistik mədəniyyət var.
1. Əfqanıstan
Əfqanıstan Cənubi Asiyada yerləşir, şərqdə və cənubda Pakistan, qərbdə İran, şimalda Türkmənistan, Özbəkistan və Tacikistanla həmsərhəddir və 38 milyona yaxın insan yaşayır.
Uzun illər münaqişə, zorakılıqla yadda qalan mürəkkəb tarixə və mədəniyyətə malik bir ölkədir. Əfqanıstan qadınlar üçün dünyanın ən təhlükəli ölkələrindən biridir. Talibanın hakimiyyətə gəlməsi və sonrakı müharibələr qadınların əsarət altına alınmasına səbəb oldu və onların hüquqları ciddi şəkildə məhdudlaşdırıldı.
Qadınlar tez-tez zorakılığa, məcburi nikaha məruz qalırlar və təhsil və səhiyyə xidmətlərindən istifadə imkanları məhduddur. Onlar həmçinin ictimai və siyasi sferalarda iştirak etməkdə ciddi problemlərlə, o cümlədən öz sözünü deməyə və ya siyasi fəal olmağa cəhd etsələr, ayrı-seçkilik və hədə-qorxu ilə üzləşirlər. Qadınlar öz təhlükəsizlikləri, hüquqları və cəmiyyətdə iştirakları ilə bağlı ciddi problemlərlə üzləşirlər.
Nəşr qeyd edir ki, qadınlar ölkəyə səfər etdikləri zaman bu amillər onlara xüsusi təhlükə yarada bilər.
Kişiləri qadınlardan üstün tutan və gender əsaslı zorakılığı davam etdirən patriarxal mədəniyyət normaları;
Qadınları müdafiə etməyən və gender əsaslı zorakılıq qurbanları üçün ədaləti təmin etməyən zəif qanunvericilik bazaları;
Geniş yayılmış yoxsulluq, qadınları erkən nikah və ya seks işi kimi riskli vəziyyətlərə məcbur edə bilər;
Zorakılığın və istismarın artmasına səbəb ola biləcək siyasi qeyri-sabitlik;
Cinsi zorakılığın müharibə silahı kimi istifadəsinə səbəb ola biləcək silahlı münaqişələrin yayılması;ğ
Təhsilə və səhiyyəyə kifayət qədər çıxış imkanının olmaması qadınları zorakılığa qarşı həssas edir və onların yardım istəməsinə mane olur;
İqtisadi imkanların olmaması, kişilərdən maliyyə asılılığına səbəb ola bilər və istismara qarşı həssaslığı artırır;
Etnik və ya dini azlıqlar kimi marjinal qruplara qarşı ayrı-seçkilik bu icmalarda qadınların üzləşdiyi riskləri gücləndirə bilər;
Qadınların siyasi vəzifələrdə və qərarların qəbul edilməsində məhdud təmsil olunması, güc disbalansının davam etdirilməsi və gender bərabərliyinə doğru irəliləyişin qarşısının alınması;
Gender əsaslı zorakılıq edənlərin cəzasız qalmasına imkan verən və qadın hüquqlarının yaxşılaşdırılması səylərinə mane olan sistemli korrupsiya.
Nəşr qeyd edir ki, qadınlar səfər etdikləri zaman bu amillər onlara xüsusi təhlükə yarada bilər.
2. Suriya
Suriya zəngin tarixi və mədəniyyəti ilə tanınan Yaxın Şərq ölkəsidir. Bununla belə, son on il ərzində ölkə geniş zorakılıq və qeyri-sabitliyə gətirib çıxaran dağıdıcı vətəndaş müharibəsinin ortasında olmuşdur. Suriyada davam edən münaqişə qanunun və asayişin pozulması ilə nəticələnib, qadınları müxtəlif sui-istifadə və istismar formalarına qarşı müdafiəsiz qoyub.
Qadınlar və uşaqlar tez-tez zorlanır, zorla evləndirilir və insan alverinə məruz qalırlar. Qaçqın düşərgələrinə və ya başqa yerdəyişmə yerlərinə qaçan qadınlar da cinsi istismar və insan alveri riski altında qalırlar.
Münaqişənin nəticələri ilə yanaşı, Suriyanın patriarxal cəmiyyəti və mühafizəkar mədəniyyət normaları da qadınların marjinallaşmasına və ayrı-seçkiliyinə səbəb olub.
Qadınlar tez-tez təhsil, məşğulluq hüquqlarından məhrum edilir və onların qərar qəbuletmə proseslərində iştirakı məhdudlaşdırılır.
Gender əsaslı zorakılıq və ya təqib qurbanları qanunun aliliyinin pozulması və effektiv hüquqi mexanizmlərin olmaması səbəbindən ədalət və müdafiə axtarışında mühüm maneələrlə üzləşirlər.
Davam edən münaqişə qadınların hüquqlarının müdafiəsinə cavabdeh olan institutları, o cümlədən hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarını da zəiflədib.
3. Yəmən
Yaxın Şərqdə yerləşən Yəmən dünyanın ən kasıb və ən çox münaqişəli ölkələrindən biridir. Ştat 2015-ci ildən bəri qeyri-sabitlik və vətəndaş müharibəsi ilə üzləşib və bu da dağıdıcı humanitar böhrana gətirib çıxarıb.
Yəməndə qadınlar gender əsaslı zorakılıq, uşaq evliliyi və səhiyyə və təhsilə məhdud çıxış daxil olmaqla, davam edən münaqişə səbəbindən müxtəlif problemlərlə üzləşirlər. Yəmənin qadınlar üçün ən təhlükəli ölkələrdən biri olmasının əsas səbəblərindən biri də uşaq nikahlarının geniş yayılmasıdır.
UNICEF-in məlumatına görə, yəmənli qızların təxminən 32%-i 18 yaşına çatmamış, 9%-i isə 15 yaşına çatmamış ərə verilir. Uşaq nikahları gənc qızları nəinki fiziki və cinsi zorakılığa məruz qoyur, həm də onları təhsil və gələcək imkanlarından məhrum edir. Yəməndə qadınlar da hüquqi müdafiəsi az olan yüksək məişət zorakılığı və cinsi təcavüzlə üzləşirlər.
Bundan əlavə, davam edən münaqişə sosial xidmətlərin iflasına səbəb olub, bir çox qadın səhiyyə və təhsildən məhrum olub. Qadın hüquqları müdafiəçiləri, dəstək çatışmazlığı da bu problemlərin həllini və onlarla mübarizəni çətinləşdirir.
4. Pakistan
Pakistan Cənubi Asiyada yerləşən və 230 milyondan çox əhalisi olan bir ölkədir. Rəsmi dili urdu dili, paytaxtı İslamabaddır.
Pakistan həm də məişət zorakılığı, məcburi nikahlar və namus cinayətləri də daxil olmaqla, gündəlik həyatlarında çoxsaylı problemlərlə üzləşən qadınlar üçün ən təhlükəli ölkələrdən biri kimi şöhrət qazanıb.
İnsan Haqları Komissiyasının məlumatına görə, ölkədə təkcə 2020-ci ildə 1000-dən çox qadın namus cinayətlərinə görə öldürülüb. Savadlılıq səviyyəsinin aşağı olması, əmək bazarına çıxışın məhdud olması səbəbindən qadınlar təhsil və məşğulluq sahəsində də ayrı-seçkiliklə üzləşirlər.
Pakistanda cinsi təcavüz adi haldır. Bu cinayətlər barədə məlumat verən qadınlar tez-tez stiqma ilə üzləşirlər və səlahiyyətlilər tərəfindən ciddi qəbul edilmir. Hökumət bu problemləri həll etmək və qadınların adekvat müdafiəsini təmin etmək üçün qətiyyətli addımlar atmadığına görə də tənqid olunub.
5. İraq
İraq zəngin tarixə və müxtəlif mədəniyyətə malik Yaxın Şərq ölkəsidir. Buna baxmayaraq onilliklər ərzində münaqişə və zorakılıqlarla sarsılır. İraqın əhalisi əsasən ərəblərdən ibarətdir, lakin xeyli sayda kürd və türkmənlər də var. Rəsmi dil ərəb dilidir və hakim din İslamdır.
Təəssüf ki, İraq da qadınlar üçün ən təhlükəli ölkələrdən biridir. Patriarxal cəmiyyət və davam edən münaqişələr zorlama, cinsi qısnama və məişət zorakılığı da daxil olmaqla, gender əsaslı zorakılığın geniş yayılmasına səbəb olmuşdur.
Bundan əlavə, qadınlar qanun və sosial normalarla məhdudlaşdırılır. İraqda davam edən münaqişə qadınların vəziyyətini daha da pisləşdirib, onların bir çoxu evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalıb qaçqın vəziyyətinə düşüb.
Məcburi nikah, insan alveri, cinsi zorakılıq da daxil olmaqla, məcburi köçkün qadınlar və qızlar istismara və zorakılığa xüsusilə həssasdırlar.
6. Cənubi Sudan
Dünyanın ən gənc ölkəsi olan Cənubi Sudan Afrikanın şimalında yerləşir. 2011-ci ildə Sudandan müstəqillik qazanıb. Dövlətdə qarşıdurma və zorakılıq davam edir, nəticədə ciddi inkişaf çatışmazlığı və davamlı qeyri-sabitlik hökm sürür.
Cənubi Sudanda hər birinin özünəməxsus mədəni ənənələri olan müxtəlif etnik icmalar yaşayır.
Ölkədə qadınlar gender əsaslı zorakılıq, təhsil və səhiyyə xidmətlərinə məhdud çıxış və cinsiyyət orqanlarının sünnəti kimi zərərli mədəni təcrübələr də daxil olmaqla çoxsaylı problemlərlə üzləşirlər.
Davam edən münaqişə və köçkünlük qadınları zorakılığa və istismara daha çox məruz qoyaraq bu problemləri daha da ağırlaşdırıb.
Bundan əlavə, ölkə hamiləlik və doğuş zamanı əhəmiyyətli risklərə məruz qalması ilə dünyada ən yüksək ana ölüm nisbətinə malikdir. Adekvat tibb müəssisələrinin və ixtisaslı kadrların olmaması bu problemi şərtləndirən mühüm amildir.
7. Çad
Çad, müxtəlif mədəniyyətə və bol canlı təbiətə sahib olan Mərkəzi Afrikada dənizə çıxışı olmayan bir ölkədir. Təbii gözəlliyinə baxmayaraq, qadınlar üçün ən təhlükəli ölkələrdən biri hesab olunur.
Burada qadınlar geniş yayılmış gender əsaslı zorakılıqla üzləşirlər və adekvat hüquqi müdafiədən məhrumdurlar. Ölkədə uşaq nikahları, qadın sünnəti və məcburi əmək halları yüksəkdir.
Çadda gender əsaslı zorakılığın yayılması dərin kök salmış mədəni və sosial normalarla bağlıdır.
Qadınlar tez-tez kişilərdən aşağı hesab olunur, müxtəlif zorakılıq formalarına, o cümlədən fiziki, cinsi və emosional zorakılığa məruz qalırlar.
Təhsilə və səhiyyəyə çıxışın olmaması qadınların vəziyyətini pisləşdirir, onları istismara daha həssas edir.
8. Konqo
Konqo Demokratik Respublikası (DRC) Mərkəzi Afrikada yerləşir. Müxtəlif vəhşi təbiəti, canlı mədəniyyəti və təlatümlü tarixi ilə tanınır.
Böyük turizm potensialına baxmayaraq, dövlət təəssüf ki, onilliklər ərzində siyasi iğtişaşlar, silahlı münaqişələr və ifrat yoxsulluqdan əziyyət çəkir ki, bu da ölkə əhalisinə, xüsusən də qadınlara dağıdıcı təsir göstərir.
DCR dünyada qadınlara qarşı cinsi zorakılığın ən yüksək göstəricilərindən birinə malikdir və məcburi evlilik geniş yayılıb. Qadınlar və qızlar tez-tez müharibə silahı kimi istifadə olunur, milislər onları qorxu səpmək və icmalara nəzarət etmək üçün hədəfə alırlar.
Effektiv hüquq sistemlərinin və ədalət mühakiməsinin olmaması vəziyyəti daha da gərginləşdirir, çünki günahkarlar nadir hallarda öz əməllərinə görə məsuliyyətə cəlb olunurlar.
Konqo Demokratik Respublikasında cinsi zorakılığın yayılması cinayətkarların hər şeydən qurtula biləcəyinə inandıqları cəzasızlıq mədəniyyətinə gətirib çıxarıb.
Qadınlar təcavüzkarların və ya icmalarının qisas alacağından qorxaraq zorakılıq hadisələri barədə məlumat verməkdən qorxurlar. Cinsi zorakılıqla bağlı stiqma və utanc qurbanları daha çox danışmaqdan çəkindirir.
9. Sudan
Sudan, müxtəlif mənzərələri, zəngin tarixi və mədəni irsi ilə tanınan şimal-şərq Afrikada böyük bir ölkədir.
O, dünyada qadınlar üçün ən təhlükəli ölkələrdən biri kimi məşhur bir reputasiyaya malikdir. Zorlama, məişət zorakılığı və məcburi evlilik halları yüksəkdir.
Qadınlar, həmçinin ayrı-seçkilik və təhsil, səhiyyə və məşğulluq imkanlarından qeyri-bərabər istifadə ilə üzləşirlər. Ölkə Darfur da daxil olmaqla, onilliklər boyu insan haqlarının pozulmasına və qadınlara qarşı zorakılığa səbəb olan münaqişələrə dözüb.
Sudanı qadınlar üçün daha təhlükəli edən digər amil isə hüquqi müdafiənin və hüquq-mühafizə orqanlarının olmamasıdır.
Ölkədə gender əsaslı zorakılığı kriminallaşdıran qanunlar olsa da, onlar həmişə tətbiq edilmir və mədəni normalar çox vaxt qadınların ədalət axtarışına mane olur.
Bir çox qadınların sağlamlıq və hüquqi resurslara çıxışı yoxdur, bu da zorakılıqdan sonra cinayətlər barədə məlumat verməyi və ya dəstək almağı çətinləşdirir.
10. Sierra Leone
Təbii gözəlliyinə baxmayaraq, Serra Leone qadınlar üçün dünyanın ən təhlükəli ölkələrindən biri kimi tanınır. Orada şiddət və qadın sünnəti yüksək səviyyədədir.
Məcburi nikahlar adi haldır və təhsil almaq imkanı məhduddur. Yerli mədəni və sosial normalar gender bərabərsizliyini gücləndirir.
Ölkə 1991-2002-ci illərdə zorakılıq və qeyri-sabitlik mirası qoyan dağıdıcı vətəndaş müharibəsindən əziyyət çəkib. Münaqişə zamanı qadınlara hücum edilib. Müharibə rəsmi olaraq 2002-ci ildə başa çatsa da, nəticələri bu gün də hiss olunur, qeyri-sabit siyasi və iqtisadi vəziyyət gender əsaslı zorakılığı daha da gücləndirir.
Syerra-Leoneni qadınlar üçün daha təhlükəli edən digər amil hüquqi müdafiənin olmamasıdır.
Ölkədə məişət zorakılığı və zorlamanı cinayət hesab edən qanunlar var, lakin icra zəifdir və mədəni normalar çox vaxt qadınları bu cür cinayətlər barədə məlumat verməkdən çəkindirir.
Bir çox qadınların sağlamlıq və hüquqi resurslara çıxışı yoxdur, bu da ədalət axtarmaq və ya dəstək almağı çətinləşdirir.
Şəbnəm Rəhimova
Gununsesi.info
