Venesuela qonşu Qayana ilə Esequibo mübahisəsini həll etmək üçün məsləhətçi referendum keçirib.
Gununsesi.info xəbər verir ki, referendumda 96 faiz lehinə səs verib və xalq Maduronun administrasiyasının Venesuelada bölgəyə qoşulma addımlarını dəstəkləyəcəyini bəyan edib.
Nəticələrdən sonra Venesuela prezidenti Nikolas Maduro Venesuelanın yeni xəritəsinə qonşu Qayana ilə mübahisəli Esekibo bölgəsini də daxil edib.
Maduro məsələ ilə bağlı sosial mediada paylaşım edərək, “Bizim Guyana Esequibo dərhal yeni Venesuela xəritəsinə daxil edilməli və çap edilməlidir” yazıb.
Maduro həmçinin Qayana ilə mübahisəli ərazini idarə etmək üçün general təyin etdiyini açıqlayıb.
O, bölgədə inteqrasiya olunmuş müdafiə zonasının yaradıldığını açıqlayıb.
Qayana prezidenti İrfaan Əli referenduma reaksiya verib. O, beynəlxalq tərəfdaşlarına, xüsusən də Braziliyaya müraciət edib. O, bildirib ki, onlara dəstək olacaqlarına dair təminat alınıb.
Əli alınan qərarın yanlış olduğunu vurğulasa da, Maduro rəhbərliyini qərarından geri çəkilməyə çağırıb.
Əks halda, BMT Təhlükəsizlik Şurasına müraciət edə biləcəklərini vurğulayıb.
O, həmçinin ABŞ da daxil olmaqla müttəfiqləri ilə əlaqə saxladıqlarını bildirib.
O, ordu hissələrinin döyüş hazırlığı vəziyyətində olduğunu bildirib.
Qeyd edək ki, təxminən 160 min kilometr uzunluğunda olan bölgə ilə bağlı iki ölkə arasında mübahisənin tarixi 1831-1966-cı illər arasındakı dövrə gedib çıxır. Mübahisəli ərazi Qayana ərazisinin üçdə ikisini əhatə edir.
Venesuelanın qonşusu Qayana o vaxt Britaniyanın koloniyası idi.
Dövrün Venesuela rəhbərliyi ingilislərin Britaniya Qvianası üçün təyin etdiyi sərhədləri qəbul etməyib.
Mübahisəli Esequibo bölgəsinin öz ərazisi olduğunu iddia edilib və ilk iddia 1841-ci ildə olub.
Ona görə də Maduronun atdığı ilhaq addımı sıfırdan atılan addım deyil, tarixə əsaslanan mirasın davam etdirilməsinə işarə edir.
Həmin vaxt Böyük Britaniya ilə Venesuela arasında diplomatik proseslər həyata keçirilirdi.
Lakin heç bir razılıq əldə olunmayıb.
Yunanıstan ərazisindən daha böyük olan bölgə ilə bağlı mübahisə 1897-ci ildə beynəlxalq məhkəməyə verilib. Ancaq gözlənildiyi kimi, Parisdəki arbitraj məhkəməsi 1899-cu ildə qərarını elan edərkən İngiltərənin tərəfini tutub.
Vesequibo çayı da daxil olmaqla, bölgənin böyük hissəsinin Britaniya Qvianasına aid olduğu bildirilir.
Məhkəmə qərarından sonra Venesuela administrasiyası hərbi əməliyyat keçirməyib.
Lakin hökumətlər dəyişsə də, qətiyyətli mövqeyindən əl çəkməyib.
1962-ci ildə Qayana müstəqillik əldə etməyə yaxın olanda bu məsələni yenidən gündəmə gətirilib.
1966-cı ildə müstəqilliyini əldə edən və 1970-ci ildə respublika elan edərək BMT-yə daxil olan Qayana bölgənin ona aid olduğunu iddia edib.
Venesuela Müdafiə Nazirliyi referendumun lehinə səs verildikdən sonra artan gərginliklə bağlı açıqlamalar verib.
O, münaqişənin davam edəcəyi təqdirdə silahlı qarşıdurmanın baş verməsini istəmədiklərini bildirib.
Lakin “indilik” bəndinin əlavə edilməsi böyük diqqət çəkib.
Hərbi baxımdan müqayisə edildikdə məlum olur ki, Venesuela Qayana ilə müqayisədə keyfiyyət və kəmiyyət baxımından çox daha böyük gücə malikdir.
Xüsusilə Rusiya və İranla sıx əlaqələrin Maduro administrasiyasına silah dəstəyi və kəşfiyyat yardımı göstərməsində böyük rol oynaya biləcəyi düşünülür.
Qayana administrasiyası region ölkələrindən, xüsusilə ABŞ və Braziliyadan hərbi dəstək almağa çalışır.
Məlumdur ki, ABŞ daha əvvəl Maduroya sui-qəsd cəhdi edib və buna nail ola bilməyib.
Bu kontekstdə Vaşinqtonun birbaşa tərəf olmasa belə, mümkün müharibədə Qayana administrasiyasını dəstəkləyə biləcəyi bildirilir.
Braziliya isə Venesuelanın regional üstünlüyünün genişlənməsini istəmir, çünki o, Karakası siyasi rəqibi kimi görür.
2015-ci ildə ABŞ-da yerləşən neft şirkətləri Qayana sahillərində əhəmiyyətli neft yataqları aşkar etdikdən sonra yoxsul ölkə iqtisadi cəhətdən güclənməyə başlayıb. İllik neft gəliri 1 milyard dollar olan Qayana ehtiyatların kəşfiyyatı və emalına sərmayə qoymağa davam edir.
ABŞ mediası Qayananın tezliklə qonşusu Venesueladan daha çox neft hasil edə biləcəyini proqnozlaşdırır.
Digər tərəfdən, Venesuela iddia edir ki, Qayana neft kəşfiyyatına icazə vermək hüququna malik deyil.
Gununsesi.info
