Ailələr, müəllimlər və böyüklər uşaqların duyğularına, düşüncələrinə və davranışlarına böyük təsir göstərir, buna görə də uşaqlarla ünsiyyət zamanı istifadə olunan söz və ifadələr son dərəcə vacib olur. Uşaqlara qarşı yönləndirici, tənqidi və ya qorxuducu cümlələr əvəzinə dəstəkləyici, müsbət və konstruktiv dildən istifadə etmək daha sağlam inkişafa və münasibətlərin qurulması prosesinə töhfə verir.
Gununsesi.info bildirir ki, uşaqlar dünyanı anlamağa çalışan emosional həssas fərdlərdir. Onların özünə hörməti, özünə inamı və ümumi psixoloji inkişafı böyüklərin istifadə etdiyi dil və ünsiyyət tərzi ilə formalaşır. Uşaqlara danışılmaması lazım olan bəzi cümlələrin niyə mənfi təsir göstərə biləcəyini və bunun yerinə hansı daha konstruktiv cümlələrin işlənə biləcəyini araşdıracağıq.
UŞAQLARA DEYİLƏMƏLİ OLAN CÜMLƏLƏR
Uşaqlar özlərini tanımaq və inkişaf etdirmək prosesində olan həssas fərdlərdir. Bu dövrdə onlara deyilən sözlər onların şəxsiyyətinin inkişafına və özünə inamına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər. Bu səbəbdən uşaqlara deyilməməli olan bəzi cümlələr bunlardır:
Müqayisəli cümlələr: “Dostun o qədər tərbiyəlidir ki, sənin kimi davranmır”. Bu kimi cümlələr uşağın özünü qeyri-adekvat və dəyərsiz hiss etməsinə səbəb ola bilər.
Mənfi etiketlər: “Sən tənbəlsən”, “sən yöndəmsizsən”, “sən ərköyünsən” kimi etiketlər uşağın özünü pis hiss etməsinə və mənfi özünü qavrayışına səbəb ola bilər.
Mühakimə xarakterli cümlələr: “Sənin üzündən xəstələndim”, “Sənin üzündən kədərləndim” kimi cümlələr uşağın günahkarlıq və utanma hisslərini tətikləyə bilər.
Təhdidedici cümlələr: “Yeməsən, oynamağına icazə verməyəcəm”, “Oyuncaqlarını otağına toplamasan, televizoru söndürəcəm” kimi cümlələr uşağın qorxu və narahatlıq hisslərini artıra bilər. .
Nəzarət edən cümlələr: “Hər şeyi mənim dediyim kimi et” və ya “Məndən başqa heç kimə güvənmə” kimi cümlələr uşağın müstəqillik və özünə inamının inkişafına mane ola bilər.
Bu ifadələr əvəzinə uşaqlara müsbət və dəstəkləyici dil istifadə etmək vacibdir. Məsələn, “Yeməyini yeyəndə sənə mükafat verəcəm” deyil, “Yeməyini yeyəndə özünü yaxşı hiss edəcəksən” demək daha məqsədəuyğun olardı.
Yanlış, qorxuducu və ya uşaqlar üçün zərərli ola biləcək cümlələrdən istifadə etməkdən çəkinmək lazımdır. Uşaqlara deyilməməli olan bəzi cümlələr bunlardır:
Sakit ol, yoxsa cəzalandırılacaqsan.
Böyüklər danışanda sözünüzü kəsməməlisiniz.
O uşaqla dostluq etmə, o pis uşaqdır.
Sən necə də axmaqsan!
Uğur qazanmasanız, həyatın məhv olar.
Oyuncaqları və ya yeməyi paylaşmaq məcburiyyətində deyilsiniz.
O işi edə bilməzsən, cəhd etməyə ehtiyac yoxdur.
Ağlama, körpə deyilsən, ağlayırsan.
Əgər bu yeməyi bəyənmirsinizsə, heç nə yeyə bilməzsən.
Qardaşın səndən fərasətlidir.
Uşaqlara deyilə biləcək bəzi müsbət cümlələr bunlardır:
Səninlə fəxr edirəm.
Mən səni sevirəm.
Mənimlə danışmaqdan çəkinmə.
Etdiklərini çox bəyəndim.
Mən səni başa düşürəm.
Mən sənə inanıram.
Bu cür müsbət cümlələr uşağın özünə inamını və özünə hörmətini artırmağa yardım edəcək.
Gununsesi.info
